Greske preposisjoner

[sven.kriti]

Greske preposisjoner
Denne artikkelen er basert på flere års erfaringsmateriale. De fleste har problemer med de små bindeordene, konjunksjoner og preposisjoner!
Med utgangspunkt i de godt systematiserte tyske preposisjonene an auf hinter inn etc
som jeg oversatte til norsk begynte jeg å lage en liste over greske preposisjoner.
Det som jeg trodde kunne gjøres på en dag tok lang tid.
Konklusjon:
De greske preposisjonene er ikke uten videre kompatible med verken tysk engelsk eller skandinavisk! De er nødvendige som bindeledd mellom setningsdeler for å uttrykke deg slik at det gir mening.
Den eneste måten å få det inn på er via eksempler.
De greske preposisjonene styrer til dels Akkusativ, genitiv og til og med dativ. I spesielle tilfelle skal det også være nominativ etter en preposisjon.
Det finnes preposisjoner som på gresk er adverb og vice versa!
Jeg håper de som leser dette kan finne på flere eksempler! Skriv Norsk, Svensk, Gresk eller Engelsk! Om du har spørsmål send mail eller PM.buchh2@otenet.gr
OBS!! Artikkelen er lang og må deles opp! Vennligst ikke legg in svar eller kommentarer før alt er lagt inn! Det kan ta noen dager!
Send mail eller PM i mellomtiden!

[sven.kriti]

Preposisjoner, προθέσεις
Del 1.

Αρχ= fra gammelgresk eller katharevousa.
NB! Enkelte ord som oversatt til norsk er preposisjoner er på gresk adverb!

Preposisjoner med akkusativ / αιτιατική
For. - για (på, i, til)
Το πρωί θα πάω για δουλειά /στη δουλειά / στο γραφείο για δουλειά - Om morgenen går jeg på arbeide.
Σήμερα είχε ήλιο για λίγη ώρα – i dag var det sol bare (for)(i) noen få timer.
Το δώρο είναι για τον Κώστα για τη γιορτή του. – Gaven er til Kostas på bursdagen hans.
Δουλεύει για την κυβέρνηση– han / hun arbeider for regjeringen
Θα τον ρωτήσω εγώ για σένα- jeg skal spørre ham for (istedenfor? ) deg??(på dine vegne)
Θα τον ρωτήσω εγώ αντί για σένα- jeg skal spørre ham i stedet for deg?
Είμαι επικίνδυνος για κάποιον- jeg er farlig for en eller annen

OBS! Forumet har problem med å akseptere latinske og greske bokstaver i samme tekst. Artikkelen må derfor deles i ca 16 deler. Du får hele teksten på e-mail om du sender mail til Sven Buchholz buchh2@otenet.gr Min svenske medarbeider går igjennom teksten og oversetter den norske teksten til Svensk i de tilfellene hvor det kan være grunnlag for språkelig missforståelse.

[sven.kriti]

Til – σε, ειςαρχ..
Απόψε θα πάμε στον Αντώνης. I kveld skal vi gå til Antonis.
Θα πάμε στην Αθήνα αεροπορικώς. Vi skal dra til Athen med fly.
Έστειλε ένα γράμμα στη γυναίκα του – Han sendte et brev til hans kone,
ή έστειλεένα γράμμα στη γυναίκα σου, sin egen kone.
Δίνω κάτι σε κάποιον- jeg gir noe til en el. annen
Μιλάω σε κάποιον- jeg snakker til en el. annen
Το πούλησα σε ένα φίλο- jeg solgte det til en venn
Καταδικάζω κάποιον σε θάνατο- jeg dømmer en el. annen til døden

Fra- (av) από Είμαι από τη Νορβηγία – Jeg er fra Norge
Ο κιμάς φτιάχνεται από χοιρινό ή μοσχαρίσιο κρέας.- Kjøttdeig lages av svine- eller oksekjøtt.
Δεν μπορεί να ξεχωρίσει το κόκκινο από το πράσινο – han / hun kan ikke skjelne det røde fra det grønne.
Το ξενοδοχείο είναι1 χλμ από την παραλία / το ξενοδοχείο απέχει 1 χλμ από την παραλία - hotellet er 1 km fra stranden.

[sven.kriti]

Over –adverb, επίρρημα Πάνω από
Το αεροπλάνο πετάει πάνω από τα σύννεφα. - Flyet flyr over skyene (molnen)
Έχω να δω τον Αντώνη πάνω από μισό χρόνο. – Jeg har ikke sett Antonis på over et halvt år.
Πήδηξε πάνω από το τείχος- hαn / hun hoppet over muren. (Το τείχος -muren – Ο τοίχος - veggen)
ήρθαν πάνω από 200 άτομα- over 200 personer kom.


Under – adverb, επίρρημα κάτω από
Η γάτα είναι ξαπλωμένη κάτω από το τραπέζι. - Katten har lagt seg ned under bordet.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, νομίζω ότι τα πήγες πολύ καλά- under disse omstendigheter mener jeg du klarte det meget bra.
Στεκόταν ακριβώς κάτω από την επιγραφή- han sto akkurat under skiltet.
Κάθομαι κάτω από την ομπρέλα για να προστατευτώ από τον ήλιο. – Jeg sitter under parasollen for å beskytte meg mot solen.

[sven.kriti]

Del 5.
Etter – μετά
Θα είμαι στο σπίτι μετά τις οκτώ. Jeg vil være hjemme etter kl. 8.
Θα πάω για ψώνια μετά (από) τη δουλειά. Jeg skal gå og handle etter arbeidet.
Μετά από εσάς. after you.
Έφτασε αμέσως μετά το πρόγευμα– han – hun kom like etter frokost
Μετά τη δήλωση του υπουργού, ακολούθησε πανικός - etter ministerens erklæring fulgte (oppstod) panikk.
Μετά το φανάρι, ο τρίτος δρόμος δεξιά - etter trafikklyset tredje vei til høyre.

Foran –stedsadverb. Τοπικό επίρρημα. Μπροστά από
Το λεω φορείο σταμάτησε μπροστά από το ξενοδοχείο.
Bussen stanset foran hotellet.
Φύγε από μπροστά μου– ha deg vekk! get lost!

På -adverb. πάνω σε
Το βιβλίο βρίσκεται πάνω στο τραπέζι. – Boken ligger på bordet.
Το μικρό σπίτι είναι χτισμένο πάνω σ’ ένα λόφο. – Det lille huset er bygget på en ås.

Ι- adv. μέσασε \ σε
Το γάλα βρίσκεται \ διατηρείται μέσα στο ψυγείο / στο ψυγείο. Melken befinner seg \ oppbevares i kjøleskapet.
Έλα μέσα- kom inn , μέσα er steds adverb / τοπικό επίρρημα

Av – από
Το παιδί έπεσε από το τρένο. – barnet falt av toget.
Το τυρί γίνεται / φτιάχνεται από γάλα- osten lages av melk
Γράφτηκε από μένα- det var skrevet av meg
Το λεξικό αποτελείται από δέκα τόμους- det består av 10 bαnd

Gjennom - Mέσα από –
Mέσα από μια τρύπα- gjennom et hull
Περνώ μέσα από το φαράγγι- jeg passerer gjennom ravinen.

[sven.kriti]

Del 6.
Med - με
Θα προτιμούσα τον καφέ με γάλα. - Jeg ville foretrukket kaffen med melk.
Θα πάνε στην πόλη με το αυτοκίνητο. - De skal dra til byen med bilen
Πουλώ με κέρδος - jeg selger med fortjeneste
Με τόσο θόρυβο μου είναι αδύνατον να κοιμηθώ - med så mye bråk er det umulig for meg å sovne.
Η δασκάλα με τα γαλάζια μάτια - lærerinnen med de blå øynene.

Hos - σε
Μένει στης αδερφής του. Han bor hos broren sin.
Hos er spesielt for norsk språk, (og Fransk chez) men du får frem meningen HOS på gresk ved å bruke genitiv!

Mellom, adverb med preposisjon – ανάμεσα σε, επίρπημμα + πρόθεση.
Gjennom – μέσα από
Το αυτοκίνητο πέρασε μέσα από το τούνελ / τη σήραγγα. - Bilen kjørte gjennom tunnelen.
O Νείλος βρίσκεται ανάμεσα στους μεγαλύτερους ποταμούς του κόσμου - Nilen er blant de lengste elvene i verden. Dette er ikke feil, men de fleste grekere ville si: O Νείλος είναι ένας από τους μεγαλύτερους ποταμούς του κόσμου.

Iblant – adverb. ανάμεσα σε. (Iblant)
Ανάμεσα στα πρόβατα υπάρχει και μία κατσίκα. - Iblant fårene finnes det også en geit.
Εδώ στην πόλη του Αγίου Νικολάου βρισκόμαστε ανάμεσα σε φίλους μόνο.
Her i Agios Nikolaos befinner vi oss bare blant venner. Ανάμεσα στ’ άλλα - blant annet.
Ανάμεσα σε δυο βουνά / mellom to fjell
Noen preposisjoner er oversatt fra gresk til norsk kun i eksemplene.


Mot - παρά
Παρ΄όλη τη χαρά μου, έκλαιγα. Til tross for gleden gråt jeg.

Εμείς πήγαμε στη θαλασσα παρ΄όλο το κρύο που είχε σήμερα.
Vi dro til havet til tross for kulden i dag.

[sven.kriti]

Del 7.

Uten – χωρίς – δίχως
Η Γιούλη προτιμάει τον καφέ χωρίς ζάχαρη. - Giouli foretrekker kaffen uten sukker.
Σήμερα θα κάνει πολλή ζέστη δίχως αμφιβολία. – I dag vil det bli meget varmt uten tvil


Til, inntil Ως – έως
Είναι περίπου 7 χιλιόμετρα (χλμ) από εδώ ως την Ελούντα. Det er omtrent 7 km herfra til Elounta.
Θα έχουμε φύγει από την Ελλάδα ως το τέλος της ερχόμενης εβδομάδας.
Vi vil ha reist fra Hellas mot slutten av neste uke.

Innen (stedsadverb)- Μέχρι τοπικό επίρρημα
Πόση ώρα είναι από το αεροδρόμιο μέχρι το σπίτι σου; Hvor lang tid tar det fra flyplassen til huset ditt?
Μέχρι μεθαύριο θα έχουμε μαζέψει τα πράγματά μας. Til i overmorgen skal vi ha pakket tingene våre.
Aπό το πρωί μέχρι το βράδυ- fra morgen til kveld
Θα είμαι στο γραφείο μέχρι τις 6 - jeg skal være på kontoret til (ell. inntil) kl. 6.

Til- innen (tidsadverb)- Iσαμε(μέχρι) χρονικό επίρρημα.
Πήγα ίσαμε την πόλη να αγοράσω τρόφιμα. Jeg dro til byen for å kjøpe mat.
Ίσαμε του χρόνου θα μένουμε στην Ελλάδα. Til neste år skal vi bo i Hellas

Til imot i retning av - Προς -
Προς τα που πηγαίνεις; Πάω προς την παραλία. Hvor (i hvilken retning) går du hen? Til stranden.
Αύριο το πρωί θα περπατήσουμε προς τη Σητεία. I morgen tidlig skal vi gå til (i retning av) Sitia
Το ρεύμα κυκλοφορίας για τα αυτοκίνητα προς το Ηράκλειο είναι κλειστό λόγω έργων.
Kjøreretningen for biler mot, til, i retning av, Heraklio er stengt pga. arbeid.
Πήρε τον δρόμο προς το βουνό– han / hun tok veien mot fjellet
εχθρική στάση προς καθετί νέο- en fiendlig holdning til (el. overfor) alt nytt.
Προς τα τέλη του εικοστού αιώνα- mot slutten av det 20. århundre
Προς το βράδυ- mot kvelden

[sven.kriti]

Akkusativ forts.
Υπό (αρχ)Κρατώυπόσημείωση. Under notice / Under oppsikt.
Υπό την προεδρία του Καραμανλή άλλαξε το ασφαλιστικό σύστημα. Under the presidency of Karamanlis the social systeme was changed.
Η θερμοκρασία στο Οροπέδιο Λασιθίου προχθές ήταν υπό το μηδέν. (κάτω από το μηδέν) Temperaturen på Lasithi platået i forrgårs var under 0.


PREPOSISJONER SOM STYRER GENITIV. Γενική

På - επί (Under) (αρχ)
Επί πόνου να λαμβάνεις ένα δισκίο ασπιρίνης. Mot smerte ta en aspirin
Ας μιλήσουμε επί της ουσίας ! - Kom til saken!
Επιτέλους / omsider, endelig
Επί του παρόντος / for tiden.
Η κυρία επί των τιμών. Brudepike....maid of honour.
Επί Σημίτη πάρθηκαν οι Ολυμπιακοί αγώνες. - Under Semitis (regjeringstid) fikk de Olympiaden
(Παίρνομαι- πάρθηκα) Passivt av παιρνώ. , ta, få, holde.

[sven.kriti]

Del 9.
Επί finnes enkelte ganger med akussativ, "ganger" , for eksempel 3 x 3 = 9 ,se matematiske preposisjoner senere.
Επιπλέον, in adition, akkusativ.
Επί χρόνια πηγαινοερχόμουν στην Ελλάδα. Τώρα μένω μόνιμα εδώ. Akkusativ. (Fritt översatt: Under åren har jag rest fram och tillbaka till Grekland, nu blir jag kvar här permanent.

Genitiv fortsettes

Om – περί (αρχ)
Μιλάνε περί ανέμων και υδάτων. De snakker om vær og vind.
Περί τίνος πρόκειται; Om hvem dreier det seg? (Vem handlar det om?)
Περι ορέξεως ουδείς λόγος NB! Dette er et uttrykk på Gresk, ettersom (du har) apetitt, det menes: I can not say anything for your preferance. \ That satisfies you

Mellom – prep, på norsk. Definisjons adverb på gresk, μεταξύ
Μεταξύ του κεντρικού δρόμου και του σπιτιού μας βρίσκεται ένας κήπος
Mellom hovedveien og huset vårt befinner det seg en hage.

Υπάρχει σχέση μεταξύ της πραγματικής Ιστορίας και της μυθολογίας;
Finnes det forbindelse mellom den virkelige historien og mytologien?
Το μυστικό αυτό θα μείνει μεταξύ μας. (Den hemligheten ska stanna mellan oss)
Υπάρχουν προϊστορικές σχέσεις μεταξύ της Κρήτης και της Νορβηγίας; Finnes det forhistoriske forbindelser mellom Kreta og Norge?

Gjennom – adv. διαμέσου, μέσω
Το αυτοκίνητο πέρασε διαμέσου του τούνελ / της σήραγγας. Bilen kjørte gjennom tunnelen.
Θα πάω Σητεία μέσω Ιεράπετρας. Jeg skal dra til Sitia gjennom, (via) Ierapetra.

[sven.kriti]

Del 10.
For - υπέρ (αρχ)

Θα ήμουνα υπέρ των χαμηλότερων τιμών των αλκοολούχων ποτών στη Νορβηγία.
Jeg er for lavere priser på alkoholholdige drikker i Norge.
Είσαι υπέρ του Πασόκ ή της Νέας Δημοκρατίας;

Mot - εναντίον
Είμαι – εναντίον του καθεστώτος της δικτατορίας. Jeg er mot diktaturets regime.

Απόψε ο Ολυμπιακός παίζει εναντίον του Παναθηναϊκού. I kveld spiller Olympiakos mot Panathenikos

Λόγω, εξαιτίας Grunnet, pga, adverb, på norsk prep
Τώρα πρέπει να μείνουμε μέσα στο σπίτι λόγω της βροχής. I dag må vi være inne i huset pga. (grunnet) regn.

Είμαι κουρασμένος/ κουρασμένη σήμερα εξαιτίας του ταξιδιού. Jeg er trett i dag grunnet reisen.

Mot - κατά
Είμαι κατά των υψηλών τιμών στα καύσιμα. Jeg er mot de høye prisene på drivstoff. (bränsle)

I stedet for – αντί
Θα οδηγήσω εγώ αντί της Ελένης. Jeg vil kjøre i stedet for Eleni


Προ (αρχ)
Στο αρχαιολογικό μουσείο του Αγίου Νικολάου υπάρχουν ευρήματα που χρονολογούνται πολλούς αιώνες προ Χριστού. På det arkeologiske muset i Ag.Nik. er det funn (fynd) som kan dateres til mange hundreår før Kristus

Εκ, (foran konsonant.) εξ (foran vokal.) (αρχ)
Δε μπορούμε να είμαστε σίγουροι για το αποτέλεσμα του αγώνα εκ των προτέρων.
Vi kan ikke være sikker på utfallet av kampen på forhånd.
Το μάννα εξ ουρανού. Manna fra himmelen.

Δια (αρχ)
på, bare, (i regning)
Διαπαντός / for ever.

[sven.kriti]

Del 11. (Siste del.)
Preposisjoner med Δοτική \ dativ .
Dativ forsvant fra gresk språk på 1200 tallet, men det henger tilbake i noen uttrykk som styres av preposisjonen:
Εν (αρχ) i , med
Αυτά είχα να πω εν ολίγοις. (in few words)
Εν όψει, i utsikt
Εν γνώσει μου, to my knowledge)
εν τάξει (I orden ok) Skrives og sies ofte i et ord! OK er også gresk, stammer fra USA όλα καλά!!!

NB!!! Nominativ, ονομαστική i helt spesielle tilfeller ETTER preposisjon.(Fra Ruge)
Αντί - από / για / παρά
Αντί ο Πέτροςας πάει ο ΓιώργοςI stedet for petros, la Giorgos kjøre
Να γίνεις από νοικάρης νοικοκύρης bli huseier istedenfor (å ha vært) leieboer
Από δήμαρχος – (έγινε) κλητήρας. (Fra å ha vært borgemester til å bli vaktmester.)
Σπουδάζει για δικηγόρος, (han studerer for å bli advokat)
Είναι περισσότεροη λίθιος παρά πλούσιος. (Han er mer enfoldig enn rik)?

De matematiske preposisjonene står også i nominativ.

Τρία συν τρία ίσον έξι (3+3=6)
Τρία επί τρία (3x3) ganger
Τρία πλην (μείον) τρία ίσον μηδέν (3 minus 3 = 0)
12 δια 3 ίσον 4
Dette var siste del. Kom gjerne med spørsmål og kommentarer.
Skrevet av: Sven Buchholz , Agios Nikolaos , Kreta buchh2@otenet.gr